De impact van klimaatverandering op de gebouwsector

Door klimaatverandering is hitte een groeiend probleem voor de gebouwde omgeving in Nederland. Woningen en gebouwen moeten aangepast worden om oververhitting te beperken, en tegelijkertijd zal het energieverbruik voor koeling sterk toenemen. Want ook verduurzaamde woningen hebben risico om te heet te worden in de zomer. Dat vraagt dus om aangepast bouwbeleid en extra klimaatdata voor gebouwmodellen zodat een betere inschatting kan worden gemaakt van het effect van extreme zomerhitte op leef comfort en energiebehoefte.

Meerdere onderzoeken tonen nu aan hoe groot de impact van klimaatverandering op de gebouwde omgeving is en komen met aanbevelingen. Hieronder volgt een korte toelichting op recente onderzoeken, waarin ook Weather Impact een mooie bijdrage heeft geleverd.

Tot een half jaar geleden was er geen geschikte toekomstige klimaatdata voor gebouwmodellen. Dus werden alle gebouwen in Nederland doorgerekend met historische klimaatgegevens. De huidige standaarden en methoden waarmee gebouwen worden verduurzaamd zijn niet berekend op de opwarming die er nu al is, en die nog gaat komen. Weather Impact en het KNMI hebben daarom op initiatief van TKI Urban Energy toekomstige klimaatjaren ontwikkeld specifiek voor de gebouwde omgeving om dit wel mogelijk te maken. Middels een vooronderzoek is er eerst een inventarisatie gemaakt bij de belangrijkste stakeholders uit de overheid, wetenschap en gebouwsector, waaraan klimaatinput voor toekomstige scenario’s moet voldoen om bruikbaar te zijn voor de bouwsector. Vervolgens zijn er nieuwe klimaatjaren ontwikkeld, waarbij de gebouwsector een beter beeld kan schetsen van het verwachte effect van klimaatverandering op het binnenklimaat. Dit geeft inzicht in de mogelijke gezondheidsrisico’s en leef comfort in bepaalde typen gebouwen, maar ook voor de verwachte koelingsvraag van de gebouwde omgeving, een essentiële parameter voor de energietransitie.

Daarnaast bracht Nieman Raadgevende Ingenieurs onlangs een rapport uit met de eerste gebouwmodelresultaten, door de nieuwste klimaatscenario’s te combineren met analyses van de warmteontwikkeling in twee type woningen. Zij hebben onderzocht welke maatregelen nodig zijn om oververhitting zoveel mogelijk te voorkomen en hoeveel extra koelbehoefte daarvoor nodig zou zijn.

Zonwering en schaduw van bomen vormen de basis om een woning te koelen. Het gebruik van airconditioning is ook een optie, maar kost natuurlijk energie, kan capaciteitsproblemen geven op het elektriciteitsnet en bovendien werken airco’s contraproductief doordat zij de buitentemperatuur rond de woning verder verhogen. Dit is met name in de stad niet bevorderend en draagt bij aan een versterking van het stedelijke hitte-eilandeffect.
In het rapport worden beleidsmatige aanbevelingen gedaan voor onder andere een herziening van de bouwregelgeving en de normen rondom verduurzaming.

Ook ISSO. beter weten, beter bouwen deed onderzoek naar strategieën om oververhitting in gebouwen te voorkomen en een comfortabel binnenklimaat te waarborgen. Hun belangrijkste advies is om al in de ontwerpfase rekening te houden met zomercomfort. Momenteel is in de gebouwsector vooral een leefbaar binnenklimaat in de winter leidend.

Niet alleen hittestress overdag, maar ook stijgende nachttemperaturen hebben grote impact. Warme nachten kunnen een slechte nachtrust veroorzaken, wat leidt tot negatieve effecten op gezondheid, arbeidsproductiviteit en leefbaarheid. Met het project 1001 Hete Nachten werkt Weather Impact samen met partners aan verder onderzoek naar nachthitte.

Voor het stellen van hittenormen voor bestaande bouw is inzicht in de nachthitte nodig. De verkregen inzichten gebruiken de onderzoekers om met en voor het werkveld – waaronder gemeenten en woningcorporaties – adviezen en richtlijnen te maken over de verkoeling van woningen en de buitenruimte. De resultaten van het project zullen de basis vormen voor nieuwe hittestresstesten en de ontwikkeling van lokale hitteplannen.

Mooie, maar vooral ook essentiële, ontwikkelingen die de gebouwsector zeker zullen helpen in dit veranderende klimaat!